Son yıllarda Türkiye, asgari ücretle yatıp, asgari ücret zammıyla kalkıyor. Dünyada ortaya çıkış nedeni çalışanların korunması olan asgari ücret, çoğu ülkede çalışanların ilk maaşı, vasıfsız işçinin günlük yevmiyesi olarak yüzde 3-5 oranında çalışanın aldığı bir maaş seviyesi olurken, Türkiye’de ortalama ücret haline geliyor.
DİSK’in araştırmasına göre, asgari ücrete yakınsayan (asgari ücret ve yüzde 20 fazlasına kadar ücret alanlar) Türkiye’de çalışanların yarısından fazlasını oluşturuyor.
DİSK 2024 Asgari Ücret araştırmasını yayımladı. Raporun başlığı “Türkiye Asgari Ücretliler Ülkesi!” olurken veriler ülkede çalışan kesimin artık asgari ücret ve çevresinde maaş aldığını gösterdi.
DİSK-AR birçok mkaynaktan eriştiği verileri derlediği araştırmasında, asgari ücret civarında bir ücretle çalışanların oranının yüzde 50’lerde olduğunu gösterdi.
‘Türkiye Avrupa’nın En Düşük Asgari Ücretli Ülkelerinden Biri’ olurken, asgari ücretin ortalama ücret haline geldiği verilere yansıdı.
‘Giderek artan bir biçimde daha çok emekçi asgari ücrete yakın ücretlerle çalışır hale geliyor. Türkiye hızla asgari ücretliler ülkesine dönüşüyor’ denilen raporda, diğer ücretlerin de asgari ücrete oranı geriledi.
Asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı da gerilerken, “asgari ücret kişi başına GSYH’ye paralel olarak artsaydı brüt asgari ücret 2023 yılında ortalama 19.921 lira olması gerekirdi” ifadesi de dikkat çekti.
Özel sektörde hakim ücrete dönüşen asgari ücret, kayıt dışı çalışanların yüzde 83,5’i için yüksek kalıyor.
Kadınların yüzde 60’ı asgari ücretle çalışırken, 2005 yılında asgari ücret ile 31 altın alınırken, günümüzde sadece 9,5 Cumhuriyet altını alınabiliyor.
İşte DİSK-AR’ın asgari ücret araştırmasındaki dikkat çekici veriler? Dünyada ülkelerin ağırlıklı çoğunluğu asgari ücreti yasal olarak belirliyor.
Son 20 yılda asgari ücretin açıklanmasına yönelik isimlerden anlaşılıyor ki giderek daha önemli bir hale gelmiş.
2009-2010-2011 yıllarında asgari ücreti açıklayan isim bakan dahi olmamış. Ancak 2022 yılında iki kez ve 2023 yılına girerken asgari ücret Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklandı.
2000 yılında bu yana yapılan 26 asgari ücret toplantısının 8’inden oybirliği çıkarken, 18 oyçokluğu kararının 16’sını işçi tarafı 2’sini ise işveren tarafı kabul etmemesine karşın kabul edilmiş.
2013 ve 2023 yıllarında ülkelerdeki asgari ücret farkı (euro bazında) görülüyor.
20 yılda asgari ücret yaklaşık 62 kat artış gösterirken, ortalama memur maaşı yaklaşık 40 kat, en düşük işçi emeklisi aylığı ise 29 kat artmış.
Memur maaşı 2002 yılı sonunda yaklaşık 4 asgari ücretten fazlayken, şimdi 3 asgari ücret etmiyor.
En düşük SSK emeklisi 2002 Aralık ayında asgari ücretin iki katından fazla olurken, 2023 Temmuz’da asgari ücretin gerisine düşmüş. Ortalama emekli sandığı emeklisi maaşı da asgari ücretin 4 katına yakından şimdi asgari ücretten az maaş alıyor.
Asgari ücrette en çarpıcı tablo! 2002 yılında Türkiye’de çalışan kesimin yüzde 24,4’ü yani 4 kişiden biri asgari ücretin altına çalışırken, günümüzde yüzde 33,8 oranında yani 3 kişiden biri asgari ücretin altında maaş alıyor.
Aynı tabloda bir çarpıcı veri de 2002 yılında asgari ücretin yüzde 50 fazlasına (1,5 asgari ücret~17 bin TL) çıkıldığında, göreve, konuma belki de sektöre göre fark açılarak çalışanların yarısına yaklaşıyordu. Ancak 2022’de farkın kapandığı çok net görülüyor ve bu oran yüzde 70’e yakın oluyor. Yani asgari ücret artık ortalama ücret oluyor.
2002 yılında 10 çalışandan 4’ü asgari ücretin 2 katından fazla maaş alırken, günümüzde 10 kişiden 2 kişiyi bulmuyor.
2007 yılında Türkiye’de ortalama ücret, asgari ücretin 2,4 katı olurken, günümüzde 1,7 katına geriliyor. Bu da asgari ücretin ortalama maaşa dönüştüğüne işaret ediyor.
Özel sektörde asgari ücretin 2 katı ve altı alanların oranı daha yükseliyor ve yüzde 92,4’e çıkıyor.
Kadınlarda ise maaşların düştüğü ortalamaya oranla asgari ücret alanların oranında görülüyor.
“2005’te yıllık asgari ücret ile 31,5 Cumhuriyet altını alınabilirken günümüzde ortalama 9,5 Cumhuriyet altını alınabilmektedir.”
